Co piłka robi z człowiekiem? Młodość, futbol i literatura – antologia

Z przyjemnością prezentujemy książkę, jakiej dotąd w Polsce nie było – antologię ukazującą inspiracje piłką nożną w literaturze od dwudziestolecia międzywojennego do czasów współczesnych. Książka jest próbą odtworzenia śladu, jaki w umysłach ludzi pozostawia widowisko piłkarskie wraz z całą otoczką, na którą składają się nie tylko proste emocje, ale i złożone rytuały oraz ich znaczenia symboliczne, konteksty kulturowe, uwikłania polityczne itd., przy czym na pierwszym planie pozostaje niezmiennie piękno samej gry. Jest ono uniwersalne i ponadgatunkowe, dlatego autorzy książki prowadzą czytelnika przez gąszcz form artystycznych (liryka, powieść, felieton, biografia, dramat, science fiction, literatura dla młodzieży, komentarz radiowy itd.), prezentując teksty kilkudziesięciu autorów zarażonych bakcylem „gorączki futbolowej”. Są wśród nich znani smakosze kopanej oraz pisarze, których o piłkarskie emocje raczej nie podejrzewaliśmy: Bruno Jasieński, Tadeusza Peiper, Tadeusz Borowski, Stansław Dygat, Leopold Tyrmand, Gustaw Holoubek, Tadeusz Konwicki, Andrzej Kijowski, Stanisław Barańczak, Janusz Głowacki, Andrzej Sosnowski, Jerzy Pilch, Marek Bieńczyk, Wojciech Kuczok i inni. Futbol najlepiej czuje się w fabule, a mecz to jego podstawowa cząstka narracyjna. Układ antologii stara się uwzględnić jej dramaturgię, a rytm opowieści dodatkowo podkreśla ramowe opowiadanie napisane specjalnie na tę okazję przez Jacka Podsiadłę.

Futbol jest przygodą młodych ludzi, dlatego to do nich w pierwszej kolejności adresowana jest książka. Młodość jednak prędko nas zdradza, podczas gdy piłka – w tej czy innej formie – pozostaje często wierną towarzyszką na lata. „Co jest w tej piłce – zastanawiał się Gustaw Holoubek, najpierw gorliwy gracz, później wielki kibic Cracovii – że siedzi w nas do końca życia i nawet kiedy już dawno przestaliśmy ruszać nogami, fascynuje”? Właśnie z takich pytań wykiełkowała antologia Co piłka robi z człowiekiem?


Antologia ukazała się nakładem Centrum Sztuki Dziecka w Poznaniu oraz Wydawnictwa Miejskiego „Posnania”. Książka do nabycia: Centrum Informacji Miejskiej, Salon Posnania (ul. Ratajczaka 44) lub w sklepie internetowym tutaj

cena 35 zł.

  • wstęp, wybór i opracowanie tekstów: Jerzy Borowczyk i Wojciech Hamerski
  • ilustracje: Henryk Sawka
  • opowiadanie przewodnie: Jacek Podsiadło

Relacja z Gali Ale Kino! Z Piłką z portalu kulturapoznan.pl zobacz






Od strony literatury zbliżałem się do strony piłki nożnej, czyli życia. Ze strychu starej rzeźni schodziłem na zieloną murawę boiska wiślańskiego Startu. Składałem się do strzału i piłka lądowała w bramce. Trzepot siatki był równie ekscytujący, jak szelest stron tajemniczej powieści.

Jerzy Pilch

Wołałem ich przez okno, ale nie wierzyli, że Boniek, Smolarek, Buncol i Lato nadrabiają bramkowe zaległości. Myśleli, że kpię sobie z nich rozpaczliwie, aż wreszcie, pokazując mi z dala, jak mnie ukarzą za te wymyślone gole, zdążyli na ostatnią bramkę Ciołka i honorową La Rosy, a ja dzięki temu mogłem im po meczu zrobić krótki wykład o wierze i wytrwałości.
Wojciech Kuczok

Mimo wspaniałych bramek Deyny i Szarmacha później na mistrzostwach, to może właśnie bramka Domarskiego w meczu najważniejszym, dla mitu założycielskim, stała się obrazem tamtych dni: golem-nikiforem, strzałem normalnie nie do wyobrażenia, a jednak dziwnym trafem nieobronionym. Domarski strzelił, do siatki trafiła cała Polska: trochę sposobem, trochę pod spodem, jak to my.
Marek Bieńczyk

Oto tu jest największe Colosseum świata,
Tu serce żądz i życia bije najwymowniej,
Tu tajemny sens wiąże i entuzjazm brata
Milion ludzi na wielkiej rozsiadłych widowni.

Kazimierz Wierzyński

Gdzie bowiem twórca ma w zwyczaju
Krzyczeć: „Ograniczenie! Gwałt!” –
Piłkarz spokojnie stwierdza: „Aut”.

Stanisław Barańczak